PRAWDA OŚWIĘCIMSKA

Wielu myśli, że KL Auschwitz był dla wszystkich ENDSTATION. Ramy artykułu nie pozwalają zająć się losem każdej z ofiar. Nie chcemy też pisać książek, które już wszyscy znają i powtarzają, chcemy raczej spojrzeć nieco z boku. Pomijając powielane prace dot. tematu Auschwitz zatrzymajmy się na konkretach, których domagają się czytelnicy. Może to być np. kalendarium 6-ciu lat okupacji polskich ziem, lub depeszowa forma dokumentalna.

KL Auschwitz nie był obozem samodzielnym. Należał do siatki wspólnych interesów obozowych. Na początku Auschwitz miał odciążyć więzienia przepełnione polskimi więźniami politycznymi. Wykorzystano ich do rozbudowy barakowej. Dzięki fachowcom i specjalistom wśród nowoprzybyłych więźniów, Niemcy zapędzili się do rozbudowy zakładów produkcji przemysłowej, doświadczalnej, rolnej i przede wszystkim produkcji zbrojeniowej we wszystkich kierunkach. Zaistniała okazja do prowadzenia eksperymentów medycznych. Połączone jest to z rozbudową podobozów przy tych zakładach, wymianą fachowców, lekarzy (np. do Neuengamme). Były tu już w okolicy kopalnie i rozbudowany węzeł kolejowy. Wzrosło zapotrzebowanie na siłę roboczą. Związane z tym zamówienia często pokrywają się z kolejnością przybycia ciągle to nowych transportów zagranicznych. Byli to w pierwszej kolejności Żydzi zachodni, tzw. bezpaństwowcy z Francji, Belgii, Holandii, już wcześniej zgromadzeni w gettach w Rzeszy i w obozach zbiorczych w Holandii w Westerbork, we Francji w Drancy i w obozie Pithiviers. Inne transporty przychodziły z Berlina, z Belgii z Malines, z Grecji z Salonik, ze Słowacji, z Czech z Theresienstadt, z Rzymu... Ze wschodu, to Żydzi z Zambrowa, Grodna, Rygi, Kowna, Białegostoku, Łomży, Zamościa, Sosnowca, Lublina, Zawiercia, Kostrzyna.

Polskich więźniów przywożono: z Warszawy z Pawiaka, z Krakowa z Montelupich, z więzienia zbiorczego z Sosnowca, z Mysłowic, Lublina i innych większych miast polskich.

We Francji, Holandii i w Czechach spisy transportów organizował tzw. Referat d/s żydowskich w tych krajach.

Wszystkie transporty przybywały w pierwszej kolejności do Auschwitz, gdzie następowała selekcja osób zdolnych do pracy, oddzielenie zmarłych i chorych oraz nieprzydatnych. Zyski finansowe z konfiskaty majątku przybyłych, po pokryciu kosztów bieżących, miały być wysyłane do centrali WVHA w Oranienburgu i do Banku Rzeszy. Jak widzimy KL Auschwitz należał do rodziny obozów wraz z Dachau, Flossenburg, Sachsenhausen, Buchenwald, Mauthausen,  Neuengamme, Auschwitz, Gross-Rosen, Natzweiler, Stutthof, Ravensbrück, Lublin-Majdanek, Hinzert, Riga, Herzogenbusch, Bergen-Belsen, Vaivara, Kauen.

Wojna wpłynęła na zmianę struktury obozu koncentracyjnego. „Wychowanie” więźniów, czy zagłada ”podludzi” przestały być głównym celem. Szereg zarządów przestawiło obozy koncentracyjne na tory gospodarcze, ograniczyło liczbę więźniów pracujących wewnątrz obozu. Biuro zatrudnienia (Arbeitseinsatz) stało się najważniejszą jednostką w obozie. Początkowo władze SS eksploatowały więźniów we własnych przedsiębiorstwach, teraz zaczęły wynajmować tanią siłę roboczą niemieckim koncernom. Do obozu przyjeżdżali przedstawiciele różnych zakładów, także Wehrmachtu, i sami wybierali fachowców. Obozy koncentracyjne stały się terenem handlu niewolnikami, dostawcą bezpłatnej w istocie siły roboczej.

W całej gospodarce wojennej Niemiec w okresie największego nasilenia pracowało około pół miliona więźniów obozów koncentracyjnych. Obozy wynajmowały ich za opłatą. Wynagrodzenie dzienne wynosiło na początku wojny tylko 1 do 1,20 marki za każdego wynajętego więźnia. Później za siłę pomocniczą płacono 4 marki, a za robotnika kwalifikowanego nawet 6 RM (Reichsmark) dziennie. Pokaźne zyski z pracy niewolników ciągnął obóz w Dachau. Wynosiły one ponad 2 miliony RM miesięcznie. Do kasy w Buchenwaldzie wpłynęło w październiku 1944 roku za wynajem więźniów 10.300.350 RM. Z wypowiedzi Karla Sommera, pracownika SS-WVHA, wynika, że dochody SS z wynajmu więźniów wynosiły około 50 milionów RM miesięcznie. Sam tylko koncern IG-Farbenindustrie wpłacił do kasy SS w ciągu dwóch i pół roku 20 milionów RM. Opłaty kasowała też kolej za przewóz transportów z więźniami.

18.XI.1943 Komendantura KL Auschwitz otrzymała z SS-WVHA polecenie wypłacenia premii produkcyjnej także więźniom żydowskim, którzy wyróżniają się dobrą pracą. Było to zależne od komendanta podobozu. Wycieńczonych pracą często odwożono z powrotem z obozów ciężkiej pracy do KL Auschwitz.

- 15.XII.1943 przywieziono z Kl Flossenburg 1200 więźniów i jeńców – chorych i kaleki. Podczas transportu zmarło 258 więźniów. W transporcie było 34 radzieckich jeńców. Transport był skierowany do komór gazowych, jednak umieszczono go w obozie kwarantanny B IIa w Birkenau. Do 18.II.1944 przeżyła 1/4.

- 7/8.XII.1943 stan liczbowy więźniów w obozach Auschwitz I, Auschwitz II, Auschwitz III wynosił 56.082 osób, w tym 10.085 chorych i niezdolnych do pracy.

14.XII.1943 ukończono w Birkenau B IIg budowę obozu-magazynu – Effektenlager, zwanego „Kanadą”. Mieścił się w 30 barakach. W 25 barakach magazynowano i sortowano rzeczy odebrane przywiezionym Żydom. W dwóch barakach mieszkali więźniowie zatrudnieni w tym komando. Trzema barakami rozporządzała administracja obozu. Specjalne komando przeglądało buty, gdzie najczęściej ukrywano złoto i biżuterię.

Pierwsze ofiary celowego uśmiercania umierały po wyselekcjonowaniu przez lekarza SS od zastrzyków fenolu. Działo się to prawie każdego dnia. Komory gazowe w pełni i krematoria zaczęły być czynne pod koniec 1943 roku. Zwłoki palono m.in by nie rozpoznać przyczyny śmierci i ilości ofiar. Wielką ilość ofiar pochłonęły masowe, ciągłe epidemie duru plamistego, czerwonki, malarii z powodu braku higieny, głodu i wycieńczenia. W grupowych egzekucjach  zabijano polskich więźniów politycznych specjalnie tu przywiezionych przez placówki Sipo i SD, np. z Radomia, Krakowa, Tarnowa i Lublina.

- 17.VI.1942 roku na dziedzińcu 11 bloku pod ścianą śmierci rozstrzelano 120 Polaków, a 27.V.1942 stracono tam 168 polskich więźniów aresztowanych w dniu 16 kwietnia 1942 w Krakowie w Kawiarni Plastyków: artystów, malarzy, aktorów, dostarczonych do KL Auschwitz w dniach 24  i 25 IV. Rozstrzeliwanych wyprowadzano na dziedziniec po cztery osoby. Każdorazowo blokowy wygłaszał formułę: „Za zamordowanie szefa lotnictwa niemieckiego w Krakowie jesteście skazani na śmierć.” Przy egzekucji byli obecni: szef oddziału politycznego  Grabner, kierownik obozu Aumeier i kierownik oddziału zatrudnienia Schwarz.

- 5.IV.1944 SS-Obergruppenführer Pohl zawiadomił Reichsführera, że w dniu 31.II.1944 r. liczba obozów koncentracyjnych i obozów pracy wynosiła 185.

Wybrane daty:

- 5. VI 1944 z KL Auschwitz przeniesiono 2000 Żydów Węgierskich do KL Buchenwald, 17.VI.1944 w liczbie 1000, 12.VII.1944 w liczbie 2500, 15.VII. w liczbie 2500.

- 6.VI.1944 przeniesiono 2000 Żydów węgierskich z obozu KL Auschwitz do obozu KL Mauthausen, przetrzymywanych w obozie jako ”depozyt”, 17.VI. w liczbie 1500.

- 15.VII.1944 wysłano z Auschwitz 4500 więźniów, w tym 2900 Polaków i 1600 Rosjan, 14.VII. wysłano 1999 Polaków i Rosjan do Mauthausen.

- 22.VII.1944 przeniesiono z KL Auschwitz do KL Ravensbrück 998 więźniarek.

– 28.X.1944 przeniesiono z KL Auschwitz II, z Durchgangslager do KL Bergen–Belsen 1308 więźniarek jako „depozyt”, następnie 1308 Żydówek, 1.X.1944 - 634 Żydówki jako depozyt. W Bergen-Belsen były umieszczone w „Umtauschlager” (obóz wymiany) Żydówek.

- 1.VIII.1944 komendanci obozów koncentracyjnych zostali upoważnieni pismem okólnym SS do rekwirowania wszystkich adresowanych do więźniów paczek nadchodzących z zagranicy lub z Międzynarodowego Czerwonego Krzyża. Dostarczano je do magazynów SS. Przyczyną było uniemożliwienie więźniom podpisywania pokwitowań odbioru, które były dowodem ich obecności w obozie.

- 10.XII.1944 stan liczbowy w obozach kobiecych KL Auschwitz wynosił 19.236 więźniarek, z tego 13.333 przebywało w Birkenau.

Najwięcej transportów żydowskich przyjechało z Francji. Byli to Żydzi w większości mówiący językiem Jüdisch, Żydzi ortodoksi, wśród nich było dużo Żydów z Europy wschodniej, którzy we Francji szukali schronienia, obecnie jako bezpaństwowcy. Dokumentacja państwowa jeszcze nie jest opracowana w archiwach historycznych. Masowo przywiezione grupy to Żydzi z Węgier. Istnieje o nich wiele opracowań. Powiększono wtedy komando pracy w „Kanadzie” (sortowni). W ostatnich transportach przyjechali Żydzi z Grecji. Część z nich przewieziono do KL w Warszawie.

– 12.VIII.1944 przywieziono do KL Auschwitz II - Birkenau pierwszy transport ludności cywilnej aresztowanej masowo po wybuchu zbrojnego powstania w Warszawie i osadzonej w obozie w Pruszkowie (skąd wywożono ich do obozów pracy w głębi Niemiec i do obozów koncentracyjnych). W transporcie przybyło 1984 mężczyzn i chłopców, których oznaczono numerami od 190912 – 192895, oraz 3800 kobiet i dziewcząt, które oznaczono numerami 83085 – 86938. Kobiety i dzieci umieszczono w obozie kobiecym B Ia, natomiast mężczyzn w obozie kwarantanny męskiej B IIa. Nie tatuowano im numerów obozowych. W transporcie było 169 chłopców w wieku do lat 14. - W sumie trzy transporty.

- 18.IX.1944 transportem RSHA przywieziono 2500 Żydów z getta w Łodzi

- 7.X.1944 rozeszły się wieści o planowanej częściowej likwidacji członków Sonderkomando (świadków zbrodni)

- 27.X.1944 przeniesiono z KL Auschwitz z Durchgangslager do KL Bergen-Belsen 1308  więźniarek – Żydówek w ”depozyt”   - 8.VIII.1944 – podczas rozprawy sądowej przeciwko niemieckim uczestnikom zamachu na Hitlera nazistowski sędzia Freisler stwierdził, że w obozach koncentracyjnych są osadzeni sami przestępcy kryminalni. Wypowiedź ta spowodowała wystosowanie przez kierownictwo Grupy Bojowej Oświęcim rezolucji więźniów politycznych, stanowiącej protest przeciwko tej obraźliwej i niezgodnej z prawdą informacji. ”Jesteśmy za drutami jako żołnierze i jako członkowie swoich narodów - żądamy traktowania nas jako żołnierzy, żądamy praw ludzkich, praw jeńca wojennego w niewoli. Tylko zdecydowana postawa wolnego świata może nam takie prawa zapewnić. Taka postawa będzie wyrazem walki o wolność narodów, o wolność świata o poszanowanie człowieka.” Rezolucja została wysłana z obozu do PWOK w Krakowie w celu zapoznania z nią opinii „wolnego świata”.

- 5.IX.1944 komendant KL Auschwitz otrzymał od Himmlera nowe, specjalne zadanie z zapytaniem o techniczne możliwości całkowitego zlikwidowania obozu w Birkenau, gdzie znajdują się komory gazowe i krematoria.

Opinia ogólna: Wielu więźniów, zeznających jako świadkowie nie znało jednak wszystkich okoliczności wydarzeń na tle działań wojennych. Ograniczeni do dramatów osobistych mogą tylko emocjonalnie przekazać niepojętą tragedię i grozę z czasem już urywkową.

c.d.n.

Dział Interwencji Historycznych – SPK Hamburg,

Halina Morhofer Wojcik morhofer-wojcik@web.de