Rezolucja 2361 (2021)

Rezolucja Zgromadzenia w dniu 27 stycznia 2021 r. (zob. dok. 15212, sprawozdanie Komisji Spraw Społecznych, Zdrowia i Zrównoważonego Rozwoju, sprawozdawca: Pani Jennifer De Temmerman). Tekst przyjęty przez Zgromadzenie w dniu 27 stycznia 2021 r. (5. posiedzenie).

1 Pandemia Covid-19, choroby zakaźnej wywołanej przez nowy koronawirus SARS-CoV-2, spowodowała wiele cierpienia w 2020 roku. Do grudnia na całym świecie odnotowano ponad 65 mln zachorowań i ponad 1,5 mln ofiar śmiertelnych. Obciążenie chorobowe związane z samą pandemią, jak również środki w zakresie zdrowia publicznego wymagane do jej zwalczania, zdewastowały światową gospodarkę, obnażając istniejące wcześniej podziały i nierówności (w tym w dostępie do opieki zdrowotnej) oraz powodując bezrobocie, spadek gospodarczy i ubóstwo.

2 Szybkie rozpowszechnienie na całym świecie bezpiecznych i skutecznych szczepionek przeciwko Covid-19 będzie miało zasadnicze znaczenie dla powstrzymania pandemii, ochrony systemów opieki zdrowotnej, ratowania życia i pomocy w odbudowie gospodarek światowych. Chociaż interwencje niefarmakologiczne, takie jak fizyczne oddalenie się od ludzi, stosowanie masek na twarz, częste mycie rąk, jak również wyłączenia i zamknięcia, pomogły spowolnić rozprzestrzenianie się wirusa, wskaźniki zakażeń ponownie rosną w większości krajów świata. Wiele Państw Członkowskich Rady Europy doświadcza drugiej fali, która jest gorsza od pierwszej, podczas gdy ich społeczeństwa coraz bardziej odczuwają "zmęczenie pandemią" i czują się zdemotywowane do przestrzegania zalecanych zachowań w celu ochrony siebie i innych przed wirusem.

3 Nawet szybko wdrożone, bezpieczne i skuteczne szczepionki nie stanowią jednak natychmiastowego panaceum. Po okresie świątecznym pod koniec 2020 r. i na początku 2021 r., w którym tradycyjnie odbywają się spotkania w zamkniętych pomieszczeniach, wskaźniki zakażeń będą prawdopodobnie bardzo wysokie w większości państw członkowskich. Ponadto francuscy lekarze stwierdzili właśnie naukowo korelację między temperaturą na zewnątrz a wskaźnikiem zachorowalności, hospitalizacji i zgonów. Szczepionki bez wątpienia nie wystarczą, by znacząco obniżyć poziom infekcji tej zimy - zwłaszcza jeśli weźmiemy pod uwagę, że popyt znacznie przewyższa podaż. Pozory "normalnego życia" będą więc mogły powrócić nawet w najlepszych okolicznościach najwcześniej w połowie lub pod koniec 2021 roku.

4 Dla skuteczności szczepionek kluczowe znaczenie będzie miało ich skuteczne wprowadzenie i wystarczające rozpowszechnienie. Jednak tempo, w jakim szczepionki są opracowywane, może stanowić trudne do pokonania wyzwanie dla budowania zaufania do nich. Równomierne rozmieszczenie szczepionek Covid-19 jest również niezbędne do zapewnienia skuteczności szczepionki. Jeśli szczepionki nie będą wystarczająco szeroko rozprowadzane w dotkniętym obszarze kraju, staną się nieskuteczne w powstrzymywaniu fali pandemii. Ponadto wirus nie zna granic i dlatego w interesie każdego kraju leży współpraca nad zapewnieniem równego dostępu do szczepionek Covid-19 na całym świecie. Niezdecydowanie i nacjonalizm szczepionkowy są w stanie zniweczyć dotychczasowe zaskakująco szybkie i udane wysiłki w zakresie szczepionki Covid-19, pozwalając wirusowi SARS-CoV-2 na mutację, a tym samym stępić najskuteczniejsze jak dotąd narzędzie walki z pandemią.

5 Międzynarodowa współpraca jest zatem potrzebna teraz bardziej niż kiedykolwiek, aby przyspieszyć rozwój, produkcję oraz sprawiedliwą i równą dystrybucję szczepionek Covid-19. Plan Alokacji Szczepionki Covid-19, znany również jako COVAX, jest wiodącą inicjatywą w zakresie globalnej alokacji szczepionek. Współkierowana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), Sojusz na rzecz Szczepionek (Gavi) i Koalicję na rzecz Innowacji w Gotowości Epidemicznej (CEPI), inicjatywa ta ściąga fundusze z krajów subskrybujących, aby wspierać badania, rozwój i produkcję szerokiej gamy szczepionek Covid-19 oraz negocjować ich ceny.

Aby dostarczyć szczepionki przeciwko wirusowi w bezpieczny i sprawiedliwy sposób, konieczne będzie również odpowiednie zarządzanie szczepionkami i logistyka łańcucha dostaw, które wymagają międzynarodowej współpracy i przygotowań ze strony państw członkowskich. W związku z tym Zgromadzenie Parlamentarne zwraca uwagę na opracowane przez WHO wytyczne dla krajów dotyczące gotowości do programu, jego wdrażania i podejmowania decyzji na szczeblu krajowym.

6 Państwa członkowskie muszą już teraz przygotować swoje strategie szczepień, aby przydzielić dawki w sposób etyczny i sprawiedliwy, w tym podjąć decyzję, które grupy ludności traktować priorytetowo w początkowej fazie, gdy podaż jest niewielka, oraz jak rozszerzyć szczepienia w miarę poprawy dostępności jednej lub więcej szczepionek Covid-19. Bioetycy i ekonomiści w dużej mierze zgadzają się, że osoby powyżej 65 roku życia i osoby poniżej 65 roku życia z chorobami podstawowymi, które narażają je na większe ryzyko ciężkiej choroby i śmierci, pracownicy służby zdrowia (szczególnie ci, którzy pracują blisko z osobami z grup wysokiego ryzyka) oraz osoby pracujące w podstawowej infrastrukturze krytycznej powinny mieć priorytetowy dostęp do szczepień. Nie należy zapominać o dzieciach, kobietach w ciąży i matkach karmiących, dla których jak dotąd nie dopuszczono żadnej szczepionki.

7 Naukowcy wykonali niezwykłą pracę w rekordowo krótkim czasie. Teraz rządy powinny podjąć działania. Zgromadzenie popiera wizję Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych, zgodnie z którą szczepionka Covid-19 musi stanowić globalne dobro publiczne. Szczepienia muszą być dostępne dla każdego i wszędzie. Zgromadzenie wzywa zatem państwa członkowskie i Unię Europejską do:

7.1 w odniesieniu do rozwoju szczepionek Covid-19:

7.1.1 zapewnienia wysokiej jakości badań, które są solidne i prowadzone w sposób etyczny, zgodnie z odpowiednimi postanowieniami Konwencji o prawach człowieka i biomedycynie (ETS nr 164, Konwencja z Oviedo) i jej Protokołu dodatkowego dotyczącego badań biomedycznych (CETS nr 195) i które stopniowo obejmują dzieci, kobiety w ciąży i matki karmiące;

7.1.2 Zapewnienie niezależności i ochrony przed naciskami politycznymi organów regulacyjnych odpowiedzialnych za ocenę i dopuszczanie do użytku szczepionek przeciwko Covid-19;

7.1.3 zapewnić utrzymanie odpowiednich minimalnych standardów bezpieczeństwa, skuteczności i jakości szczepionek;

7.1.4 wdrożyły skuteczne systemy monitorowania szczepionek i ich bezpieczeństwa po wprowadzeniu ich do powszechnego użytku, również w celu monitorowania ich długoterminowych skutków

7.1.5 Wprowadzenie niezależnych programów odszkodowawczych w celu zapewnienia rekompensaty za nieuzasadnione szkody i krzywdy spowodowane szczepieniami;

7.1.6 zwrócenia szczególnej uwagi na ewentualne wykorzystywanie informacji poufnych przez kierownictwo sektora farmaceutycznego lub nieuzasadnione wzbogacanie się firm farmaceutycznych kosztem społeczeństwa, poprzez wdrożenie zaleceń zawartych w rezolucji 2071 (2015) w sprawie Zdrowie publiczne a interesy przemysłu farmaceutycznego: jak zagwarantować pierwszeństwo interesów zdrowia publicznego?

7.1.7 przezwyciężenia barier i ograniczeń wynikających z patentów i praw własności intelektualnej, w celu zapewnienia powszechnej produkcji i dystrybucji szczepionek we wszystkich krajach i dla wszystkich obywateli;

7.2 w odniesieniu do przydziału szczepionek Covid-19:

7.2.1 zapewnić poszanowanie zasady sprawiedliwego dostępu do opieki zdrowotnej, określonej w art. 3 Konwencji z Oviedo, w krajowych planach alokacji szczepionek, gwarantując dostępność szczepionek Covid-19 dla ludności bez względu na płeć, rasę, religię, status prawny lub społeczno-ekonomiczny, zdolność do zapłaty, lokalizację i inne czynniki, które często przyczyniają się do nierówności w populacji;

7.2.2 opracować strategie sprawiedliwej dystrybucji szczepionek Covid-19 w państwach członkowskich, biorąc pod uwagę, że początkowo podaż będzie niska, oraz przygotować się do rozszerzenia programów szczepień, gdy podaż wzrośnie; przy opracowywaniu tych strategii kierować się radami niezależnych krajowych, europejskich i międzynarodowych komitetów i instytucji bioetycznych, jak również WHO;

7.2.3 Zapewnienie równego traktowania osób należących do tych samych grup priorytetowych, ze szczególnym uwzględnieniem osób najbardziej narażonych, takich jak osoby starsze, osoby z chorobami przewlekłymi i pracownicy służby zdrowia, zwłaszcza ci, którzy pracują blisko osób należących do grup wysokiego ryzyka, a także osoby pracujące w podstawowej infrastrukturze i usługach publicznych, w szczególności w służbach socjalnych, transporcie publicznym, organach ścigania i szkołach, jak również osoby pracujące w handlu detalicznym;

7.2.4 promowanie równego dostępu do szczepionek Covid-19 pomiędzy krajami poprzez wspieranie międzynarodowych wysiłków, takich jak Accelerator Access to Covid-19 Tools (ACT Accelerator) i jego COVAX Facility;

7.2.5 powstrzymanie się od gromadzenia zapasów szczepionek Covid-19, co osłabia zdolność innych krajów do zaopatrywania się w szczepionki dla swoich społeczeństw, zapewnienie, że gromadzenie zapasów nie przekłada się na wzrost cen szczepionek od tych, którzy gromadzą zapasy do tych, którzy nie mogą ich gromadzić, przeprowadzanie audytu i należytej staranności w celu zapewnienia szybkiego rozmieszczenia szczepionek po minimalnych kosztach w oparciu o potrzeby, a nie siłę rynkową;

7.2.6 Zagwarantowanie, że każdy kraj będzie w stanie zaszczepić swoich pracowników służby zdrowia i grupy szczególnie narażone, zanim szczepienia obejmą grupy nieobjęte ryzykiem, a zatem rozważenie możliwości przekazania dawek szczepionek lub zaakceptowanie przyznania pierwszeństwa krajom, które jeszcze nie były w stanie tego zrobić, mając na uwadze, że sprawiedliwy i równy globalny przydział dawek szczepionek jest najskuteczniejszym sposobem pokonania pandemii i zmniejszenia związanych z nią obciążeń społeczno-gospodarczych;

7.2.7 zapewnić, że szczepionki Covid-19, których bezpieczeństwo i skuteczność zostały ustalone, będą dostępne dla wszystkich, którzy będą ich potrzebować w przyszłości, poprzez odwołanie się, w razie potrzeby, do obowiązkowych licencji w zamian za uiszczenie opłat licencyjnych;

7.3 w odniesieniu do zapewnienia wysokiego poziomu przyjmowania szczepionek:

7.3.1 zapewnić, by obywatele byli informowani, że szczepienia NIE są obowiązkowe i że nikt nie jest naciskany politycznie, społecznie lub w inny sposób, by się zaszczepił, jeśli sam tego nie chce;

7.3.2 zapewnić, że nikt nie będzie dyskryminowany z powodu braku szczepień, z powodu możliwego ryzyka zdrowotnego lub braku chęci poddania się szczepieniom;

7.3.3 Podjęcie na wczesnym etapie skutecznych środków w celu przeciwdziałania dezinformacji, błędnym informacjom i wahaniom dotyczącym szczepionek Covid-19;

7.3.4 rozpowszechniać przejrzyste informacje na temat bezpieczeństwa i możliwych skutków ubocznych szczepionek, współpracując z platformami mediów społecznościowych i regulując je, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się dezinformacji;

7.3.5 Przejrzyste informowanie o treści umów zawieranych z producentami szczepionek i publiczne udostępnianie ich do wglądu parlamentarnego i publicznego;

7.3.6 Współpracę z organizacjami pozarządowymi lub inne lokalne działania mające na celu dotarcie do grup zmarginalizowanych;

7.3.7 angażowanie społeczności lokalnych w opracowywanie i wdrażanie dostosowanych do potrzeb strategii wspierających przyjmowanie szczepionek;

7.4 w odniesieniu do szczepień dzieci Covid-19

7.4.1 zapewnić równowagę pomiędzy szybkim rozwojem szczepień dla dzieci a należytym rozwiązywaniem problemów związanych z bezpieczeństwem i skutecznością oraz zapewnić pełne bezpieczeństwo i skuteczność wszystkich szczepionek udostępnianych dzieciom, z naciskiem na najlepszy interes dziecka, zgodnie z Konwencją Narodów Zjednoczonych o prawach dziecka;

7.4.2 Zapewnienie wysokiej jakości badań, z należytą dbałością o odpowiednie zabezpieczenia, zgodnie z międzynarodowymi normami prawnymi i wytycznymi, w tym sprawiedliwego podziału korzyści i ryzyka w przypadku badanych dzieci;

7.4.3 zapewnić należyte uwzględnienie życzeń dzieci, stosownie do ich wieku i dojrzałości; w przypadku braku możliwości wyrażenia zgody przez dziecko, zapewnić wyrażenie zgody w innej formie oraz oparcie jej na wiarygodnych i dostosowanych do wieku informacjach;

7.4.4 wspierać UNICEF w jego wysiłkach zmierzających do dostarczenia szczepionek od producentów, którzy zawarli umowy z COVAX Facility, do tych, którzy najbardziej ich potrzebują;

7.5 w odniesieniu do zapewnienia monitorowania długoterminowych skutków stosowania szczepionek COVID-19 i ich bezpieczeństwa:

7.5.1 zapewnić współpracę międzynarodową w celu terminowego wykrywania i wyjaśniania wszelkich sygnałów bezpieczeństwa poprzez globalną wymianę danych w czasie rzeczywistym na temat niepożądanych zdarzeń poszczepiennych (AEFIs);

7.5.2 wykorzystywać świadectwa szczepień wyłącznie w wyznaczonym celu monitorowania skuteczności szczepionki, potencjalnych skutków ubocznych i zdarzeń niepożądanych;

7.5.3 Wyeliminowanie wszelkich luk w komunikacji między lokalnymi, regionalnymi i międzynarodowymi organami ds. zdrowia publicznego zajmującymi się danymi dotyczącymi AEFI oraz przezwyciężenie słabości istniejących sieci danych dotyczących zdrowia;

7.5.4 Przybliżenie nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii do systemów opieki zdrowotnej;

7.5.5 Wspieranie rozwijającej się dziedziny badań adversomicznych, w ramach której bada się indywidualne różnice w reakcji na szczepionkę, wynikające z różnic we wrodzonej odporności, mikrobiomie i immunogenetyce.

8 W odniesieniu do rezolucji 2337 (2020) w sprawie demokracji w obliczu pandemii Covid-19 Zgromadzenie potwierdza, że parlamenty, jako podstawowe instytucje demokracji, muszą nadal pełnić swoją potrójną rolę reprezentacji, ustawodawstwa i nadzoru w warunkach pandemii. Zgromadzenie wzywa zatem parlamenty do korzystania z tych uprawnień, w stosownych przypadkach, również w odniesieniu do opracowywania, przydziału i dystrybucji szczepionek Covid-19.

Źródło: Rada Europy https://pace.coe.int/en/files/29004/html